DE DOLLE MINA’S ZIJN TERUG EN VORMEN EEN VUIST VOOR VROUWENGELIJKHEID
Met een brandend korset voor het standbeeld van Wilhelmina Drucker in de Rivierenbuurt markeren de Dolle Mina’s op symbolische wijze hun terugkeer. De feministische actiegroep, die in de jaren ‘70 de strijd aanging tegen genderongelijkheid, ziet anno 2025 opnieuw de noodzaak om zich te laten horen. Hoewel er in de afgelopen decennia veel is bereikt, blijft de positie van vrouwen in de samenleving ongelijk. “Het is tijd om bewustzijn te vergroten en de samenleving wakker te schudden.”
De idealen waar de Dolle Mina’s zich ruim vijftig jaar geleden voor inzetten, zijn nog altijd relevant. In een tijd waarin vrouwenrechten wereldwijd onder druk staan, blijft de strijd voor gelijkheid noodzakelijk. “Er is veel in positieve zin veranderd, maar er valt ook nog veel te bevechten,” zegt Dunya Verwey, één van de vier oprichters van de Dolle Mina’s. Samen met filmmaker Sia Hermanides, een nieuwe generatie Mina, wil ze de strijd voortzetten en opnieuw een stem geven aan vrouwenrechten.
DE START VAN DE DOLLE MINA’S
De kiem voor de Dolle Mina’s werd in 1969 gelegd tijdens een autorit met vrienden naar Goirle. Onderweg ontstond een gesprek over opvoeding en rolpatronen. Dunya: “Het idee is al pratende geboren. Hoe word je eigenlijk opgevoed? Wat voor invloed hebben poppen en brandweerauto’s op rolpatronen? Bovendien heerste in Duitsland discussie over de antiautoritaire opvoeding. Rita (Dolle Mina van het eerste uur, red.) was kleuterleidster en wilde dit graag doorbreken, omdat ze het zonde vond van de potentie van meisjes die al in de vroegste kiem in een bepaalde richting worden gemasseerd. En daarnaast hadden we net de ervaring met het Maagdenhuis (de bezetting van het hoofdkwartier van de Universiteit van Amsterdam, red.) achter de rug, wat weer zo rolbevestigend was.
Vrouwen smeerden de broodjes en mannen waren aan het woord. Niet omdat ze dat oplegden, maar omdat wij onze mond hielden, te timide waren. Maar waarom waren we dan zo timide? Waarom stapten we ook niet naar voren? Zelfbewustzijn moest groeien. Achteraf waren er veel arrestaties gevallen waarbij vrouwen lagere boetes kregen dan mannen, terwijl wij net zo goed hebben gerebelleerd tegen het systeem. Dus daar in die auto is het idee geboren. Niet direct als een actiegroep, maar het vormde wel de aanleiding om de koppen bij elkaar te steken. Eigenlijk is het heel organisch ontstaan.”
BAAS IN EIGEN BUIK
De eerste actiedag vond plaats op 23 januari 1970 met een bestorming van de Business School Nijenrode, waar tot dan toe vrouwelijke studenten werden geweerd, gevolgd door een korsetverbranding bij het Wilhelmina Drucker standbeeld. Dit vormde het startschot van een reeks ludieke acties. Van het nafluiten van mannen op straat om seksuele intimidatie aan de kaak te stellen tot het blokkeren van de openbare herentoiletten uit protest tegen de afwezigheid van openbare damestoiletten en de alom bekende ‘baas in eigen buik’ demonstratie. De acties waren zo succesvol dat ze niet alleen breed werden opgepakt in Nederland, maar zelfs de media in Japan en Australië haalden. “We hadden zelfs telefoondiensten omdat er zoveel respons was.” Maar wat vooral indruk maakte, waren reacties van bijvoorbeeld oudere vrouwen, vertelt Dunya, die aankaartten dat hun leven een hele andere wending had gekregen als ze destijds in de situatie waren geweest om abortus te plegen. “Het zelfbeschikkingsrecht, baas in eigen buik, was één van onze belangrijkste speerpunten. Het gebeurde allemaal ondergronds en was daarnaast ontzettend riskant voor zowel de vrouwen als de artsen.” Sia: “Het is choquerend dat het zelfbeschikkingsrecht momenteel in Amerika en veel Europese landen onder zware druk staat en daarnaast in ons eigen land ook nog steeds in het Wetboek van Strafrecht te vinden is.”
VRIJE KEUZE
De Dolle Mina’s hebben woorden gegeven aan de onvrede – in alle lagen van de samenleving. Als een olievlek verspreidde het door Nederland, met Dolle Mina-actiegroepen in allerlei steden. Daarmee hebben ze een wezenlijk verschil kunnen maken voor de generaties die volgden. “Dankzij de acties is het zoveel meer vanzelfsprekend geworden dat je een loopbaan volgt, iets maatschappelijks – betaald of onbetaald – bijdraagt, dat je door blijft leren, je aspiraties en ambities kent en najaagt,” vertelt Dunya. Sia beaamt dit: “Jullie hebben de weg vrijgemaakt voor onze vrijheden. Dat er überhaupt vrije keuze is, hebben we echt te danken aan de actievoeringen van de Dolle Mina’s. Of je er nu voor kiest om huisvrouw te zijn of door te studeren, het gaat erom dat het je eigen keuze is. Toch worden we soms alsnog gedwongen tot bepaalde keuzes of rollen.
De loonkloof zorgt er bijvoorbeeld voor dat meer vrouwen bij gezinsuitbreiding deeltijd gaan werken en daarnaast merk ik dat het maatschappelijk nog erg gewaardeerd wordt als je als vrouw ervoor kiest de zorg voor je kind te dragen. Dat zit ‘m soms in kleine dingen, bijvoorbeeld dat mijn partner niet in de app- groep van de opvang wordt gezet, terwijl ik automatisch word toegevoegd. Dus daardoor vraag ik me wel af: hoe vrij zijn we nou daadwerkelijk?”
DOLLE MINA 2.0
Dat de vrouwenrechten momenteel op nationaal en geopolitiek niveau op losse schroeven staan, vormde voor Dunya en Sia aanleiding om de Dolle Mina’s nieuw leven in te blazen. Geheel symbolisch werd daarom op 23 januari 2025 een korset in brand gestoken. “Het korset is een universeel symbool voor onderdrukking. Een metafoor voor het keurslijf waarin vrouwen en mannen nog steeds worden gedwongen: de inperking van je keuzevrijheid, diepgewortelde rolpatronen en structurele ongelijkheid,” vertelt Dunya, “juist nu is het belangrijk om onze stem te verheffen en een tegenbeweging te starten.” Sia vult aan: “We willen iedereen op scherp zetten en bewustzijn creëren. Maar dan wel op de ludieke, rebelse Dolle Mina manier, waarbij positiviteit en hoop centraal staan.”
Op zaterdag 8 maart, tijdens Internationale Vrouwendag, lopen de Dolle Mina’s mee met de Feminist March van de Dam naar het Museumplein. Kom je ook in actie? Houd de Instagrampagina @dollemina2025 in de gaten voor de laatste updates en laat je stem gelden.
Fotografie: Jean van Lingen & Sabine Joosten